Heya nuha, arthrosis yek ji patholojiyên herî gelemperî yên pergala musculoskeletal e û bi gelemperî di mirovên 40-60 salî de pêk tê. Heya van demên dawî, vê nexweşiyê bi giranî bandor li teqawidkaran kir, lê naha rewş ji ber sedemên naskirî diguhezîne - şêwaza jiyanek rûniştî, parêzek nerêkûpêk û birîn di pêşveçûna pêvajoyên dejenerasyonê de di nav movikan de tewra di mirovên bi nisbet ciwan de dibe alîkar.
Li gorî pêşbîniyan, di salên pêş de hejmara nexweşên bi arthrosisa deformerî tenê dê zêde bibe; jixwe hejmara wan bi tevahî ji %8 e. DOA ya movika milê û hevgirên din yek ji sedemên sereke yên windakirina performans û seqetiyê ye.
Sedem û mekanîzmaya pêşveçûnê
Arthrosisa milê patholojiyek kronîk e ku di serî de bandorê li tevnên kartilaginous ên ku rûberên hevrikî yên hestiyan vedigire bandor dike. Lêbelê, ev nayê vê wateyê ku sedem tevliheviyên di kartilage bixwe de ne: arthrosis nexweşiyek pir-faktorî ye û di bin bandora gelek rewşên derveyî de pêşve diçe.
Deformkirina arthrosisa movika milê jê re omarthrosis tê gotin û dikare bandorê li movika akromioclavicular jî bike (hevgirêdana milê milê û stûnê). Gelek sedemên sereke hene ku dibe sedema nexweşiyê:
- çalakiya laşî ya bilind ku bi giraniya zêde û perwerdehiya werzîşê ve girêdayî ye;
- birîn, anomaliyên hestî yên zikmakî û bidestxistî - kyphosis, skolîoz, guheztina varus an valgus a lingên jêrîn, û her weha hevgirtina nerast a hestiyan piştî şikestinê;
- kêmbûna şiyana nûjenkirina kartilage ji ber înflamatuar, nexweşiyên hormonal an kêmbûna gera xwînê;
- ji ber nebûna şilava movikan cilbûna bilez a hêmanên hundurîn-artikular.
Hevrika milê herî zêde gerok e ji ber ku ew girêkek top-û-socket pêk tîne. Ev movika herî azad e ku tê de tevger dikare li dora gelek axek çêbibe. Tevî vê rastiyê ku di pratîkê de kesek tenê 3 axên zivirandinê bikar tîne, mil bi gelemperî di bin veguheztin û binavbûnên cihêreng de ye. Ji ber vê yekê ya herî gelemperî arthrosisa trawmatîk a movika milê ye.
Koma ku di xetereya zêdebûna arthrosisa piştî trawmayê de ye, zilamên ku sînorê temenê 60 salî derbas kirine hene. Piraniya nexweşan kesên ku di hilberîna giran de dixebitin (barker, avakar) û werzişvan in. Zirar ji ber guhertinên pir caran û ji nişka ve di zexta di navbera hestiyên di nav movikan de çêdibe.
Ji ber ku destê rastê di piraniya mirovan de serdest e, arthrosisê şanê rastê pir caran tê teşhîs kirin.
Faktorên jêrîn dikarin arthrosisê milê provoke bikin:
- destwerdanên cerrahî yên li ser movik;
- pêşgotiniya genetîkî;
- serxweşiya bi madeyên jehrîn li malê an li ser kar;
- guhertinên hormonal ên di heyama postmenopausal de di jinan de;
- hîpotermî;
- Nexweşiyên xwezaya neurodystrophîk di beşa malzarokê an lumbar ya stûyê de (periarthritis humeral, sendroma masûlkeya iliopsoas).
Sedema tavilê ya guheztinên dîstrofîkî yên di nav movikan de kêmbûna şiyana kartilajê ya xwe-başbûnê ye. Bi gelemperî, tevna kartilage nerm, elastîk û bihêz e. Di dema pêşkeftina arthrosisê de, hêdî hêdî taybetmendiyên xwe winda dike, hişk dibe û diherike. Wekî encamek, çîpên li ser kartilajê xuya dibin, ku di valahiya hevbeş de "diqeliqin" û membrana synovial birîndar dikin.
Pêşveçûna nexweşiyê dibe sedema kalsîfîkirin, qelewbûn û xuyabûna kîstê di tevna kartilajê de, û her weha stûrbûna kapsula movik û parça hundurîn. Ji ber ziravbûna kartilajê, hestî bi pratîkî têne xuyang kirin û dest bi deformê dikin, û stûnên hestî - osteophytes - li kêlekan çêdibin.
Zêdebûna barkirina li ser cîhaza masûlke-ligamentous dejenerasyona fibrous ya tevn û hestiyariyê li hember cûrbecûr şikestin û hêstiran provoke dike. Carinan hevbeş dikare "biçe" nav rewşek subluksasyonê. Di qonaxên pêşkeftî de, şiyana motorê bi tundî kêm dibe, û ankîloza hestî pêş dikeve (tevlihevkirina rûberên hestî yên hestî).
Qonax û nîşan
Deformasyona arthrosisê ya movika milê bêhemdî pêş dikeve û di pir rewşan de xwe ji nedîtî ve hîs dike. Ji ber ku di kartilage de damarên xwînê û endikên nervê tune ne, nîşanên yekem tenê gava ku pêvajoya patholojîk ji hevgirtinê derbas bûye xuya dibin.
Êş nîşana herî taybetmendiya arthrosisê ye, û êş eşkere bi çalakiya laşî û şert û mercên hewayê ve girêdayî ye. Dema ku mil tê bandor kirin, êşên zext û êşê çêdibin, û her weha êşên bêhêz û biêş ên ku di ber mil û destan de radiwestin. Êş nahêle ku hûn mil an milê xwe bilivînin, ji ber vê yekê rêjeya tevgera we pir kêm dibe.
Nîşaneyên arthrosisa movika milê ev in:
- êşa ku dema ku milê xwe bi paş ve hildide an diherike zêde dibe;
- qiraxa jêrîn ya stûnê an tiliya milê bi êş û germ e;
- mil werimî û sor xuya dike;
- serhişkî û qirçîn dema tevgerê.
Baldarî:Carinan zehmet e ku meriv fêm bike ka bi rastî çi diêşîne - çeng, dest an jî tevahiya dest. Ji ber vê yekê, ji bo destnîşankirina sedemên êşê, teşhîsa biwext pir girîng e.
Arthrosisa milê di sê qonaxan de pêşve diçe, ku nîşanên wê tundtir dibin. Di destpêkê de, tenê nerehetî û êşek sivik piştî çalakiya laşî ya demdirêj tê hîs kirin. Di rewşek bêhnvedanê de, her tişt bê şop derbas dibe.
Di qonaxa yekem a arthrosisê de, zirara tevna kartilage ne girîng e, lê li ser tîrêjên x-yê hûn dikarin hin tengbûna cîhê hevbeş bibînin, ku xêzên wê ji dor ber bi dirêj ve diguhezin.
Qonaxa duyemîn bi domdarî xwe bi êşa domdar radigihîne, ku her gav di dema bêhnvedanê de jî derbas nabe. Serhişkî û tevgera tixûbdar zêde dibe; guhastina milê paş de pir dijwar e. Di vê qonaxê de, nexweş bi gelemperî li alîkariya bijîşkî digerin, ji ber ku diyardeyên arthrosis bi girîngî kalîteya jiyanê kêm dike.
Rewş ji ber wê yekê girantir dibe ku, ji ber êşê, mirov ji tevgerên nehewce dûr dikeve. Ev dibe sedema qelsbûn û dûv re atrofiya masûlkeyên derdora movikê. Nîşanên radyolojîk ên arthrosisê yên qonaxa duyemîn deformasyonên movikan, mezinbûna hestî û tengbûna cîhê interarticular in.
Baldarî:di qonaxa duyemîn de, arthrosis ji ya sêyemîn pirtir tê derman kirin, dema ku tenê emeliyat dikare alîkariyê bike.
Dema derbasî qonaxa sêyem dibe, êş bêtehemûl dibe û bi berdewamî li mirov dixe. Ji bo ku hûn rewşek bi rengek sivik bikin, divê hûn pozîsyonek diyar bikin. Sendroma êşê êdî bi tevgeran ve namîne, û beşa jorîn a milê şiyana pêkanîna her çalakiyê winda dike.
Qonaxa dawîn a arthrosisa milê hevgirtina hestiyên di nav movikan de ye - ankylosis hestî, ku tê de şan bi tevahî disekine.
Diagnostics
Teşhîsa arthrosisa milê li ser bingeha nîşanên dîtbar û encamên radyografî tê çêkirin. Hêjayî gotinê ye ku giraniya nîşanên klînîkî her gav bi ya ku x-ray nîşan dide re nagunce. Lêbelê, hin nimûne hîn jî hene, ji ber vê yekê çend pîvanên tespîtkirinê hene:
- Qonaxa 1- dibe ku cîhê hevbeş wekî xwe bimîne an hinekî teng bimîne, pêdivî ye ku osteophytes hene;
- Qonaxa 2- cîhê navartikuler teng dibe, mezinbûna hestî ya diyar têne dîtin, deformasyonên hestî mimkun in;
- Qonaxa 3- cîhê hevbeş bi pratîkî nayê dîtin an jî bi tevahî tune ye, osteophytes bi mezinahiyê pir mezin dibin, hestî bi tundî guheztin û sklerotîkî ne, ku ji ber zêdebûna tîrêjê hestî pêk tê.
Di pir rewşan de, tîrêjên x-ê dihêle ku teşhîsek pêbawer were çêkirin. Carinan, ji bo zelalkirina wê, lêkolînek zêde (MRI, CT) an şêwirdarî bi pisporek - ortopedîst, endokrinologist, rheumatologist, hwd.
Baldarî:arthrosiya milê çepê carinan bi patholojiya dil an gout re tê tevlihev kirin, ji ber ku nîşanên van nexweşiyan hin dişibin hev in. Ger nîşanan hebin, teşhîsên cihêreng têne kirin û ECG, testa xwînê ya biyokîmyawî û koagulogram têne danîn.
Demankirinî
Dermankirina arthrosisa movika milê dikare derman û emeliyat be. Terapiya muhafezekar bi mebesta vegerandina gera xwînê li devera bandorkirî û sererastkirina tevna kartilage ye; Armanca bingehîn rakirina nîşanan e - êş û iltîhaba.
Ji bo tevahiya heyama dermankirinê, tê pêşniyar kirin ku barkirina li ser hevokê sînordar bikin. Hilkişîna tiştên giran û kirina tevgerên pir caran, dubare, û her weha mayîna di rewşek statîk û bêtevger de ji bo demên dirêj nayê pejirandin.
Ji bo ku nexweş ji êşa ku bi êşê ve girêdayî ye xilas bibe, dermanên dijî-înflamatuar ên ne-steroîdal têne destnîşan kirin. Pêvajoya înflamatuar di arthrosis de ji hêla mezinbûna hestî ve çêdibe, ku tevnên nerm ên periarticular birîndar dike û kartilajê bêtir qels dike.
Girtina dermanên ji koma NSAID ne tenê dibe alîkar ku nîşanên êşê rabikin, lê di heman demê de zincîra reaksiyona înflamatuar jî bişkînin. Ger hewce be, relaksên masûlkeyê û tabletên sedatîf jî ji bo rehetkirina masûlkan têne destnîşan kirin.
Dermanên dijî-înflamatuar ên ne-steroîdal bi piranî ji bo sivikkirina êş û iltîhabayê têne bikar anîn. Van dermanan ne tenê di forma tabletê de, lê di heman demê de di forma derziyên intramuskuler û suppositories rektal de jî têne destnîşan kirin. Dermankirin bi bandorkerî ji hêla ajanên herêmî ve - rûn, gêl û kreman ve tê tije kirin.
Hilbijartina dosage û rêgeza dozê bi hişkî kesane têne kirin, li gorî giraniya nîşanan, qonaxa nexweşiyê û hebûna nexweşiyên pergalê. Bi pêşkeftina synovîtê reaktîf re, bi derxistina şilava berhevkirî û dûv re jî rêveberiya kortikosteroidan pêlên intra-artikular têne kirin.
Baldarî:Hejmara herî zêde ya derzîlêdanên hormonal di valahiya hevbeş de salê 4 caran e! Derziyên pir caran bandorek xirab li ser kartilajê dike û cîhaza ligamentous-tendon qels dike, ku rê li ber "tewazbûna" movikê vedike.
Ji bo êşa giran a bi arthrosisa giran re, analjezîkên opioîd dikare were derman kirin. Ji bo zêdekirina bendava êşê, bi gelemperî dermanên ku ji dermanxaneyan bi hişkî li gorî reçeteya bijîjkî têne belav kirin têne bikar anîn.
Chondroprotectors
Vegerandina tevna kartilage û hêdîkirina hilweşandina wê ya bêtir armanca sereke ya dermankirina arthrosis e. Chondroprotectors bi serfirazî pê re mijûl dibin, lê tenê gava ku nexweşî pir dûr neçûye. Pêdivî ye ku arthrosis bi van dermanan çend meh û carinan bi salan were derman kirin.
Materyalên çalak ên chondroprotectors kondroitin sulfate û glucosamine ne, ku analogên hêmanên strukturî yên tevna kartilage ne. Ji bo rawestandina pêvajoya hilweşandinê, pêşîlêgirtina iltîhaba û çalakkirina hilberîna hîaluronîk acîdê, derziyên hundurîn têne kirin.
Ew derzî ye ku di demek kurt de bandora herî zêde peyda dike. Digel vê yekê, qursek derziyên dermankirinê dihêle hûn dozaja dermanên ji koma NSAID kêm bikin.
Asîda hîaluronîk beşek ji şilava synovialê ye û ji vîskozîteya wê berpirsiyar e, ku dihêle hestî di dema tevgerê de bi hêsanî biherikin. Bi osteoarthritis re, hûrbûna hîaluronê di şilava hevbeş de bi girîngî kêm dibe, ji ber vê yekê derziyên hundurîn ên bi asîda hyaluronic têne destnîşan kirin.
Dermanên herêmî
Di tedawiya tevlihev a arthrosisê de, ajanên herêmî bi berfirehî têne bikar anîn, ku dikarin başbûnê bilezînin û pêşî li xirabûnê bigirin. Îro di dermanxaneyan de gelek dermanên cihêreng hene ku ji êş û iltîhaba xilas dibin. Ew xwedî bandorên dijî-înflamatuar, analjezîk, germkirinê û kondroprotektîf in.
Tenê bijîjk dikare diyar bike ka meriv çawa û bi çi di nexweşek taybetî de arthrosisê derman dike.
Dermanên jorîn xwedan bandorek antî-înflamatuar û analjezîk eşkere ye. Di nav hilberên xwedan bandorek germkirinê de, melhemên bi jehra hingiv, jêgirtina capsicum, levomenthol, û capsaicin têne destnîşan kirin. Chondroprotectors di heman demê de di forma rûnê de jî têne destnîşan kirin.
Emelî
Nîşana ji bo emeliyata movikan bêbandoriya teknîkên muhafezekar û hilweşîna tevde ya kartilajê ye. Hêjayî gotinê ye ku guheztina radîkal a movika milê pir kêm kêm hewce ye, berevajî endoprostetîkên şaneyên lingên jêrîn.
Mudaxeleya neştergerî bi piranî ji bo arthrosisa piştî trawmayê tê kirin. Piştî şikestinekê, dibe ku hestî bi rêkûpêk baş nebin, ku dibe sedema hilweşîna kartilajê û guheztina şeklê hestiyan. Bi serê deformê ya humerus, endoprostetîk yekane rê ye ku meriv fonksiyona movikê vegerîne.
Çend cureyên emeliyata milê hene:
- riserfacing (tenê kartilage tê rakirin, li şûna wê protezek çêkirî tê saz kirin);
- endoprostetîkên yekpolar (hemiarthroplasty) - an serê humerus an jî scapula artikuler bi protezê tê guhertin;
- guheztina hevbeş bi tevahî.
Arthrosis nexweşiyek kronîk e ku bi domdarî pêşve diçe. Lêbelê, hejmarek tedbîrên pêşîlêgirtinê hene ku ji bo kêmkirina pêvajoya patholojîkî dibe alîkar. Şertê sereke ji bo dermankirina serketî rejîmek nerm a çalakiya laşî ye. Ev nayê wateya rawestandina tevgerê ya bi tevahî, lê temrînên hêzê yên dirêj û dijwar bi tevahî berevajî ne.
Heke hûn hewce ne ku karê laşî bikin, hûn hewce ne ku pêşî bi şanên xwe re çend tevgerên dorhêl dirêj bikin. Û tenê hingê tiştek giran hildin an hilgirin. Di demên dijwarbûnê de, çêtir e ku meriv ceribandinên weha bi tevahî berde. Pêdivî ye ku baldariyek taybetî li ser her birînên milê were dayîn, bi lez bi bijîşk re şêwir bikin û dermankirinê derbas bikin. Tendurist bin!